Wymiar poznawczo-behawioralny psychoterapii pozytywnej
Myślenie poznawczo-behawioralne wniosło do rozwoju psychoterapii pozytywnej
m.in. strukturę, procedury oraz krótkoterminowość.
W strukturze koncepcji możemy rozpoznać kilka fundamentalnych strategii:
Pięć etapów psychoterapii pozytywnej – opisujących proces terapeutyczny,
Zdefiniowanie potencjalności podstawowych i wtórnych,
- Model równowagi wpisujący w siebie dynamikę konfliktów w rozumieniu psychodynamicznym.
5
Etapów Psychoterapii Pozytywnej
W pracy z pacjentem różnicujemy pięć etapów: etap obserwacji, etap inwentarza, etap wzmocnienia sytuacyjnego, etap werbalizacji i etap rozszerzenia celów.
1. Etap obserwacji
pozwala nam rozpoznać z jakim problemem pacjent się do nas zgłasza. Otwiera on przestrzeń na nawiązanie relacji terapeutycznej oraz na uważność
diagnostyczną, także w wymiarze pojawiającego się zjawiska przeniesienia i przeciwprzeniesienia. Jest to czas wypracowania kontaktu z pacjentem.
2. Etap inwentarza
to czas na wszystkie te historie, z którymi dana osoba się do nas zgłasza. Na tym etapie dochodzi do przyglądania się linii życia pacjenta, rozpoznania przebytych traum i mikrotraum, zrozumienia kontekstu systemowego, rozpoznania modelu równowagi, wymiaru modelowania, wymiaru relacyjnego, aktywnych potencjalności oraz strategii radzenia sobie z aktualnymi konfliktami.
3. Etap wzmocnienia sytuacyjnego
jest bardzo istotnym etapem w podejściu Psychoterapii Pozytywnej. Praca wglądowa, która odbywa się na etapie werbalizacji wymaga wzmocnienia zdrowych i zasobnych części ego. Zapobiega to ewentualnej retraumatyzacji pacjenta, a także uruchamia proces świadomego kontaktowania się z zasobami i strategiami służących zarówno przetrwaniu jak i zdrowieniu. Na etapie wzmocnienia sytuacyjnego psychoterapeuta pozytywny zwraca uwagę na „positum” sytuacji pacjenta. Pozwala to wydobyć na poziom świadomy, zarówno wnoszony przez pacjenta ból i cierpienie jak i zasoby, które udało się mu dzięki temu doświadczeniu rozwinąć.
4. Etap werbalizacji
jest czasem pogłębionej refleksji pacjenta nad kontekstem systemowym oraz dynamiką intrapsychiczną. Dzięki rozpoznaniu dynamiki konfliktów w języku potencjalności, których rozumienie jest ogólnodostępne, psychoterapia pozytywna umożliwia otwarcie przestrzeni na uelastycznienie dynamiki intrapsychicznej oraz wyjście z objawowej fiksacji neurotycznej. Psychoterapia pozytywna otwiera przestrzeń do pracy z pacjentami nie tylko na neurotycznym poziomie organizacji osobowości. U pacjentów niżej zintegrowanych, wykorzystując współczesne rozumienie zoperacjonalizowanej diagnozy psychodynamicznej (OPD-2), praca terapeutyczna zawiera się w obszarach dotyczących: percepcji siebie, kontroli impulsów, kontaktu z emocjami swoimi i innych oraz nad przeżywanym obiektem wewnętrznym. W konceptualizacji pracy z tą grupą pacjentów kluczowa staje się uważność na dynamikę etapów interakcji (przyłączenie-różnicowanie-odłączenie).
5. Etap rozszerzenia celów
jest ostatnim elementem procesu terapeutycznego. Jest to czas kończenia relacji terapeutycznej, przeniesienia uwagi w stronę przyszłości, a także refleksji nad wymiarem odpowiedzialności.
Potencjalności
U podłoża rozwoju potencjalności leży założenie, że każdy człowiek rodzi się z dwoma immanentnym zdolnościami: do miłości i do nauki. Z ludzkiej zdolności do bycia w relacji, w pierwszych latach życia rozwija się dostęp do potencjalności podstawowych.
Na ich rozwój ma wpływ styl przywiązania, traumy więzi, też w wymiarze transgeneracyjnym oraz czynniki biologiczne.
Rozwojowo, zwykle około 3 roku życia dziecka, pojawia się społeczny nacisk na rozwój potencjalności wtórnych. Zawierają one w sobie normy i wartości regulujące nasze społeczne relacje. Dla każdego systemu, będą one miały różne i swoiste znaczenie.
Wprowadzenie idei potencjalności pozwala w przejrzysty sposób prześledzić możliwe konflikty interpersonalne, a także ich systemowe czy kulturowe źródło. Znaczna różnica w nadawanej ważności oraz rozumieniu poszczególnych potencjalności leży u podstaw większości konfliktów interpersonalnych, systemowych czy transkulturowych.
Model równowagi
Każdy człowiek rozkłada swoją codzienną aktywność życiową w czterech głównych obszarach: ciało, praca i osiągnięcia, kontakt, kreatywność i duchowość.
Równowaga pomiędzy czasem i energią włożoną w każdą z tych przestrzeni w naszym życiu stanowi indywidualny wzorzec danej osoby. W sytuacjach aktualnego konfliktu dochodzi do zmiany w rozkładzie aktywności w powyższych obszarach. Obserwujemy zarówno „ucieczkę od” danej przestrzeni (np. ucieczkę od kontaktów) jak i „ucieczkę do” danego wymiaru (np. ucieczkę do przestrzeni pracy). Wykorzystanie modelu równowagi może stanowić podstawę do pracy psychoedukacyjnej czy wsparciowej w sytuacjach kryzysowych.
